Ik dacht aan Alrezi Fazeli Monfared toen ik in de benedenzaal van Rialto de film Terrestrial Verses zag. In negen korte scènes zie je hoe een autoritair regime macht uitoefent over gewone burgers. De machthebbers komen niet in beeld, je hoort wel hun stemmen. Stemmen die eisen stellen, ondervragen, commanderen, vilein vriendelijk zijn. Je kijkt naar de slachtoffers, hoe ze telkens weer proberen iets van regie over het eigen leven te houden. Slechts een enkele keer met succes: als ze de zwakke plek van de machthebber hebben gevonden, hoe zij of hij zelf zich niet aan de regels van het regime heeft gehouden. Plek: Teheran, hoofdstad van de Islamitische Republiek Iran.

Een man doet aangifte bij de gemeente. Zijn pasgeborene wil hij David noemen, naar de favoriete schrijver van zijn vrouw. Dat is niet toegestaan. Voor de verlenging van zijn rijbewijs moet een man zich half ontkleden omdat hij zijn lichaam getatoeëerd heeft (met vrijmoedige teksten van de Perzische dichter Rumi). Een meisje is door een jongen naar school gebracht en wordt daarover streng ondervraagd en bedreigd. Een oudere man moet, om in aanmerking te komen voor een baan, voordoen hoe hij zich ritueel wast voor het gebed, een pijnlijke pantomime, met als eindresultaat dat hij nog niet zeker is van een baan (als kijker raad je dat hij die baan niet gaat krijgen). Een meisje wordt ondervraagd over het niet dragen van een hijab in de auto, en er is een werkgever die seksuele avances maakt naar een ongetrouwde vrouw. Waar macht is, loert vernedering. Vragen die gesteld worden zijn niet vrijblijvend. “Elke vorm van vragen is een binnendringen. Waar het als instrument van de macht wordt gebruikt, snijdt het als een mes in het lichaam van de ondervraagde”, schrijft Elias Canetti in het nog altijd actuele Massa en macht. Lees de volledige column op Tzum.